پتانسیل های ایران در حوزه هوش مصنوعی و نیاز به رفع چالش های زیرساختی

جایگاه ایران در آمادگی برای بهره برداری از فناوری های نوظهور

گزارش فناوری و نوآوری 2025 آنکتاد (UNCTAD) که به تازگی منتشر شده است، جایگاه ایران را در بین 166 کشور از نظر آمادگی برای استفاده از فناوری های مرزی همچون هوش مصنوعی، بلاک چین و اینترنت اشیا بررسی کرده است. طبق این گزارش، ایران در حال حاضر در رتبه 72 قرار دارد که نسبت به سال 2022 تنها یک پله بهبود یافته است. این رتبه بندی نشان دهنده پیشرفت های محدود در حوزه فناوری است، اما در عین حال حاکی از پتانسیل های بالقوه ای است که در ایران برای بهره برداری از فناوری های نوظهور وجود دارد.

پیشرفت های تحقیق و توسعه و چالش های زیرساختی

در حالی که ایران در زمینه تحقیق و توسعه (R&D) جایگاه 35 را در بین کشورهای جهان دارد، این کشور همچنان با چالش هایی در زمینه های مختلف روبه رو است. به ویژه در حوزه های مهارت های نیروی انسانی، زیرساخت های دیجیتال و صنعتی، ایران با مشکلات قابل توجهی مواجه است. این چالش ها مانع از بهره برداری کامل از پتانسیل های فناوری و ایجاد یک اکوسیستم نوآوری موثر می شود.

ظرفیت های ایران در داده محوری و اینترنت

گزارش سازمان ملل همچنین تأکید می کند که ایران در بخش داده محوری و دسترسی به اینترنت دارای ظرفیت های مناسبی برای توسعه هوش مصنوعی است. در این زمینه، ایران به عنوان یک کاربر فعال شناخته شده و نشان داده است که در استفاده از داده ها و تحلیل های پیچیده برای توسعه فناوری های نوین توانمندی هایی دارد. این ظرفیت ها می تواند پایه ای برای جهش در زمینه های مختلف فناوری باشد.

نیاز به سرمایه گذاری و همکاری های بین المللی

با این حال، برای تبدیل شدن به یک بازیگر مؤثر در حوزه فناوری های نوظهور، ایران باید توجه ویژه ای به سرمایه گذاری در آموزش مهارت های تخصصی و توسعه زیرساخت های ICT داشته باشد. به علاوه، گسترش همکاری های بین المللی می تواند به این کشور کمک کند تا از تجربه های جهانی بهره برداری کرده و شکاف های خود را با کشورهای پیشرفته پر کند. در این راستا، دولت و بخش خصوصی باید به طور مشترک اقدام کنند تا زیرساخت های مورد نیاز برای حمایت از هوش مصنوعی و دیگر فناوری های پیشرفته فراهم آید.

فرصت ها و هشدارهای گزارش سازمان ملل

این گزارش نه تنها یک هشدار برای ایران است که در صورتی که به مسائل زیرساختی توجه نکند، ممکن است از قطار فناوری های نوین جا بماند، بلکه یک فرصت نیز به شمار می آید. ایران می تواند با برنامه ریزی دقیق و اصلاح ساختارهای موجود شکاف های خود را با کشورهای پیشرو در عرصه فناوری کاهش دهد و به یکی از کشورهای پیشرو در توسعه هوش مصنوعی و فناوری های مرزی تبدیل شود.

گزارش سازمان ملل متحد به وضوح نشان می دهد که ایران در زمینه های مختلف از جمله هوش مصنوعی پتانسیل بالایی دارد، اما برای بهره برداری از این پتانسیل ها نیازمند سرمایه گذاری های بلندمدت در زیرساخت ها، آموزش نیروی انسانی و همکاری های بین المللی است. در صورتی که ایران بتواند این چالش ها را برطرف کند، در آینده می تواند به یک قدرت بزرگ در عرصه فناوری های نوین تبدیل شود.