نگاهی عمیق به علت های ژنتیکی قد در انسان

بررسی اختلاف قد میان زنان و مردان: مسئله ای که همیشه سوال برانگیز بوده است

یکی از تفاوت های فیزیکی آشکار بین مردان و زنان، اختلاف قد متوسط آنهاست؛ به طور میانگین، مردان حدود 13 سانتی متر بلندتر از زنان هستند. در حالی که در برخی گونه های حیوانی این نسبت برعکس است و ماده ها قدبلندتر از نرها به حساب می آیند، در انسان چنین نیست. سؤال اصلی که محققان را به خود مشغول کرده این است که چرا این تفاوت قد در انسان ها وجود دارد و ریشه آن در کجاست؟

پژوهش های ژنتیکی گسترده؛ استفاده از داده های یک میلیون نفر برای یافتن پاسخ

محققان کالج علوم بهداشتی Geisinger آمریکا، برای یافتن پاسخ این سؤال مهم، داده های ژنتیکی یک میلیون نفر را به دقت بررسی کردند. هدف آنها شناسایی دلایل ژنتیکی مرتبط با تفاوت قد میان مردان و زنان بود. یکی از ژن های مهم در این زمینه ژنی به نام SHOX است که در تعیین قد نقش دارد. این ژن هم در کروموزوم X وجود دارد و هم در کروموزوم Y. زنان دارای دو کروموزوم X و مردان دارای یک X و یک Y هستند.

نقش ژن SHOX در تعیین قد؛ تفاوت فعال بودن در کروموزوم های جنسی

محققان متوجه شدند که این ژن SHOX باید روی کروموزوم های X و Y تأثیر متفاوتی داشته باشد. برای بررسی بیشتر، سؤال مهمی مطرح شد: آیا داشتن یک کروموزوم Y اضافی باعث افزایش قد بیشتر از داشتن یک کروموزوم X اضافی می شود یا خیر؟

شرایط ژنتیکی نادر و داده های بانک های زیستی؛ یافتن پاسخ علمی دقیق

برای بررسی این موضوع، محققان افراد دارای شرایط نادری را بررسی کردند که کروموزوم های X یا Y اضافی یا کم دارند؛ مانند سندرم کلاین فلتر (XXY) یا ترنر (XO). برای این کار، داده های سه بانک زیستی معتبر از بریتانیا و ایالات متحده بررسی شد تا هزار و 225 فرد با این ویژگی های ژنتیکی خاص شناسایی شود.

نتایج مطالعه: اثر قوی تر کروموزوم Y اضافی روی قد

با تحلیل داده ها مشخص شد افرادی که کروموزوم Y اضافی دارند، قد بلندتری نسبت به کسانی که کروموزوم X اضافی دارند، دارند. علت این تفاوت را می توان به وضعیت فعال یا غیرفعال بودن ژن SHOX در کروموزوم های جنسی نسبت داد.

چرا SHOX در مردان فعال تر است؟ توضیح بیوشیمیایی تفاوت قد

ژن SHOX در نوک کروموزوم های جنسی قرار دارد. در زنان، اکثر ژن ها روی یکی از دو کروموزوم X خاموش می شوند، اما ناحیه ای که ژن های فعال باقی می مانند، نوک کروموزوم X است. ژن SHOX در این ناحیه قرار دارد اما به طور کامل خاموش نمی شود. در مقابل، در مردان که یک X و یک Y دارند، این ژن روی هر دو کروموزوم کاملاً فعال است. به بیان ساده تر، مردان دوز بیشتری از ژن SHOX دریافت می کنند که به رشد بیشتر قد آنها منجر می شود.

پیامدهای این تحقیق برای درک بهتر ژنتیک قد و سلامت انسان

این یافته ها علاوه بر توضیح دلیل اصلی اختلاف قد بین زنان و مردان، می تواند در زمینه تشخیص و درمان اختلالات مربوط به رشد قد نیز کمک کند. شناخت دقیق نقش ژن های جنسی در قد می تواند به پیشرفت های علمی در زمینه ژنتیک پزشکی و درمان های هدفمند منجر شود.